Praca sędziego jest często stresująca i wymaga sporej koncentracji, a do tego umiejętności interpersonalnych. Można jednak powiedzieć – a która praca tego nie wymaga? Chciałam zaproponować pewien model zawierający główne kompetencje i cechy potrzebne sędziemu.
Komunikacja
Opanowanie
Decyzyjność
Empatia
Konsekwencja i przewidywalność
Spójność
Komunikacja powinna być spójna zarówno z zawodnikami, sędziami asystentami, jak i rodzicami. Tak samo jeśli chodzi o decyzje na boisku, jak i w ogóle rozmowę. Dobra komunikacja to taka, w której przekazuje swoje zdanie, słucham też innych i dwie strony mają do siebie szacunek. W przypadku sędziego, zwykle chodzi o prosty, krótki i bardzo konkretny komunikat. Warto oczywiście pamiętać, że poza słowem ogromną treść niesie ton głosu, mimika, gest. Warto być świadomym – jak wygląda nasza komunikacja niewerbalna w trakcie całego meczu. Dobrym pomysłem jest obejrzenie siebie, jako sędziego, na nagraniu meczu. Jak aktora. Jakie były moje pierwsze, nawet mikro ekspresje. Obserwować swoje reakcje i wyciągać lekcje. Jak bym zareagował następnym razem na meczu w takiej sytuacji. Takie rozwijanie scenariuszy buduje nasze doświadczenie. Decyzje stają się coraz szybsze, automatyczne i spójne. Dzięki temu każdy sędzia z biegiem czasu wypracowuje taki swój kodeks norm i postępowania (oczywiście w ramach ogólnych reguł gry).
Sytuacje na boisku są różne, czasem kontrowersyjne. Dlatego sędzia, w pierwszym rzędzie musi być opanowany, czytać swoje emocje i nimi zarządzać. Jego reakcje muszą być przewidywalne i jasne. Zwłaszcza dzieci, bardzo zwracają uwagę na sprawiedliwość, konsekwencje i tego oczekują. Nie może być tak, że sędzia w jednej sytuacji zachowa się w określony sposób a pól godziny później w podobnych okolicznościach podejmie inną decyzję. To burzy wtedy autorytet i ciężko go odbudować. Zarówno u dzieci jak i rodziców, trenerów. Taką też żelazną konsekwencje można stosować według techniki zdartej płyty. Wg Wikipedii:
„Zdarta płyta”
Technika ta jest stosowana w sytuacjach, w których, mimo spełnienia wszelkich warunków asertywnej odmowy, nie jest ona jednak usłyszana, nie dociera do rozmówcy. Prośba czy propozycja jest ponawiana po raz drugi, trzeci czy czwarty. Sytuacja taka jest rzeczywiście trudniejsza, gdyż mamy tu do czynienia nie tylko z prośbą, ale i presją.
Technika „zdartej płyty” polega na powtarzaniu zdania, które zostało wypowiedziane za pierwszym razem. Stosując tę technikę odmawiający trzyma się więc prawdziwego, stanowczego wariantu asertywnego, nie zmieniając go pod żadnym pozorem, powtarzając go tyle razy ile będzie trzeba.
Stosowanie techniki „zdartej płyty” utrwala pewność siebie, nie pozwala uciekać od prawdy, a także nie dostarcza nowych, zbędnych informacji do dyskusji.
Np. Panowie, jest rzut karny, proszę o ustawienie się na pozycjach. – powtórz tyle razy, ile będzie trzeba
To pokazuje, że jesteśmy pewni swojej decyzji i stanowczy, dalsze dyskusje nie będą miały sensu. Jest to zadziwiająco skuteczna metoda w praktyce – stosujecie?
Warto też aby sędzia miał pozytywne podejście do zawodników. Swoją postawą pokazywał, że jest od tego aby wspierać zawodników i dbać o porządek o właściwy przebieg meczu. Potrafił też przewidywać pewne sytuacje na boisku i reakcje zawodników, czy rodziców.
A skoro mowa o rodzicach. Dobrą zasadą jest jeśli jest możliwość np. na początku sezonu w klubie, aby sędziowie spotkali się z rodzicami. Warto się poznać i budować relacje jeśli jedne sędzia prowadzi dane rozgrywki np. przez cały sezon i spotyka tych samych zawodników i rodziców.
Na koniec warto pamiętać – nie ma sensu przekonywać kogoś do naszej obiektywności, czyny mówią więcej niż słowa.
Sandra Kalinowska , psycholog sportu
Facebook – Topwyszkoleni
Topwyszkoleni
s.kalinowska@topwyszkoleni.pl